Inleiding
Parathyroïdhormoon (PTH) en 1,25-dihydroxyvitamine D zijn belangrijke regulatoren in de calciumen bothomeostase. Plasmabepalingen van PTH en 25-hydroxyvitamine D worden frequent toegepast in de screening, diagnose en monitoring van zowel primaire als secundaire hypoen hyperparathyroïdie (1).
In het Catharina Obesitascentrum worden patiënten met een BMI >35 kg/m2 preoperatief gescreend voor bariatrische chirurgie. Als onderdeel van deze screening vindt er laboratoriumonderzoek plaats, inclusief plasmabepalingen van calcium, PTH en 25-hydroxyvitamine D. De reden hiervoor is dat een lage inname van calcium en secundaire hyperparathyroïdie frequent voorkomen bij patiënten die een bariatrische ingreep ondergaan (2-4).
Casus
Een 49-jarige man had tijdens de preoperatieve screening voor bariatrische chirurgie een plasma PTH-waarde van 240 pmol/l, met een normale nierfunctie, calciumen vitamine D-concentraties (zie Tabel 1). Er waren geen klinische symptomen van hyperparathyroïdie. Vanwege deze verhoogde PTH-concentratie werd de patiënt doorverwezen voor een poliklinische afspraak bij de internist-endocrinoloog. Een maand na de eerste bepaling was de PTH-concentratie nog steeds verhoogd (108 pmol/l). Gezien het gebrek aan klinische symptomen voor deze extreme hyperparathyroïdie werd de dienstdoende laboratoriumspecialist klinische chemie geconsulteerd.
| Bepaling | Waarde | Referentiewaarde |
|---|---|---|
| Alkalische fosfatase (IU/l) | 79 | 43-115 |
| Kreatinine (µmol/l) | 82 | 60-110 |
| eGFR (MDRD) (ml/min) | >60 | >60 |
| eGFR (CKD-EPI) (ml/min) | >90 | >90 |
| Calcium (mmol/l) | 2,44 | 2,10-2,55 |
| Fosfaat (mmol/l) | 1,17 | 0,80-1,50 |
| Albumine (g/l) | 48 | 35-50 |
| PTH (pmol/l) | 240 | 1,6-6,9 |
| 25-OH vitamine D (nmol/l) | 48 | >50 |
Deze dacht aan mogelijke interferentie door humane anti-muisantilichamen (HAMA) in de PTH-immunoassay (Roche Diagnostics). Het tweede monster van de patiënt (PTH 108 pmol/l) werd teruggezocht en mogelijke interferenties werden onderzocht door middel van een verdunningsexperiment (totaal van vijf verdunningen). De resultaten van de verdunningen waren proportioneel, waardoor analytische interferentie door HAMA onwaarschijnlijk was (5). Daarnaast werd het monster behandeld met 25% polyethyleenglycol (PEG) om mogelijke eiwitten (immuunglobulines) gebonden aan PTH te precipiteren (6). Deze precipitatieprocedure is gevalideerd en beschreven voor prolactine. De PTH-concentratie van de patiënt was na PEG-precipitatie 7 pmol/l, wat een recovery betekent van 6,5% van de initiële gemeten waarde. Dit maakte de aanwezigheid van een macro-PTH aannemelijk. Als controle werd een willekeurig monster van een andere patiënt met een PTH-waarde van 20,5 pmol/l geprecipiteerd. Na PEG-precipitatie was de PTH waarde in dit monster 19,2 pmol/l.
Bespreking
Complexvorming tussen eiwitten (bijvoorbeeld met immuunglobulines) kan leiden tot verminderde renale klaring en daardoor een toegenomen halfwaardetijd van het betreffende eiwit. Macrocomplexen zijn uitvoerig beschreven voor meerdere analyten, waaronder prolactine (6), creatinekinase (7), en troponine (8), maar nog niet eerder voor PTH. In deze casus beschrijven we de analytische interferentie door mogelijk een macro-PTH in de immunoassay van Roche bij een patiënt zonder klinische symptomen van hyperparathyroïdie. Procedures om macrocomplexen tussen eiwitten aan te tonen zijn belangrijk in de laboratoriumgeneeskunde en voorkomen zo onnodige additionele onderzoeken.