Thuistransfusies mogelijk dankzij goede voorbereiding en afstemming

Thuistransfusies startten in 2011 vanuit Amphia en eind 2016 vanuit Bravis. ‘Die eerste patiënt uit Bravis krijgt nog steeds thuis transfusies’, vertelt Haneveer. ‘Toevallig heb ik haar recent gesproken en ze is er onverminderd enthousiast over.’ Van Keulen ging in 2019 in Bravis werken en was verbaasd over het aantal thuistransfusies. ‘Gaandeweg realiseerde ik me dat we in Bravis hiermee vooroplopen in Nederland en dat het bijzonder was dat het gebeurde. Het loopt al die tijd goed, zonder dat we steeds tegen allerlei knelpunten aanlopen.’

Het initiatief is in eerste instantie gestart voor patiënten voor wie het lastig is om naar het ziekenhuis te komen. Zij hebben bijvoorbeeld moeite met reizen, hebben hulp nodig van iemand anders of moeten met een ambulance worden opgehaald. ‘Door de transfusie thuis te doen, ontlast je de patiënt en ook de mantelzorger’, zegt Haneveer. ‘Bovendien bespaart het bedden in het ziekenhuis. Dat is relevant omdat er soms een beddentekort is. Dat speelde vooral tijdens de coronacrisis. Toen is het aantal thuistransfusies snel gestegen, mede in het kader van de juiste zorg op de juiste plek.’

Logistiek

Momenteel vinden thuistransfusies enige honderden keren per jaar plaats, in samenwerking met vier thuiszorgorganisaties in de regio Breda/Roosendaal. Amphia heeft bovendien ongeveer anderhalf jaar geleden een eigen thuisteam opgestart dat eveneens thuistransfusies doet.

Het kunnen laten plaatsvinden van thuistransfusies vraagt om een degelijke voorbereiding. Een belangrijk aspect is de logistiek. Alle betrokkenen moeten weten wanneer welke patiënt op de planning staat. Het laboratorium moet alle producten op tijd op de juiste locatie klaarleggen en ook medicatie, die eventueel bij een transfusie nodig is, moet op tijd bij de patiënt thuis zijn. ‘Bravis heeft twee locaties, dus dat geeft extra uitdagingen om alles goed voor te bereiden’, aldus Van Keulen. ‘De eindverantwoordelijkheid voor thuistransfusies ligt bij de betrokken artsen in het ziekenhuis. Een van hen moet dus paraat staan om beslissingen te nemen bij vragen of problemen. Daarnaast zijn wij verantwoordelijk voor bevoegdheid en bekwaamheid van de thuiszorgmedewerkers die de thuistransfusies doen. Zij worden vanuit Bravis geschoold, met bij- en nascholing in samenwerking met de eigen thuiszorgorganisatie. Bovendien moet iedereen met de juiste en actuele protocollen werken. Alle betrokkenen moeten dus toegang hebben tot de meest recente versies, bijvoorbeeld via een webshare-document. Al met al moet flink wat geregeld worden als je als ziekenhuis met thuistransfusies aan de slag wilt.’

Meer thuis behandelen

De scholing bestaat uit een e-learning met informatie over onder andere bloedgroepen, bloedproducten en transfusiereacties. Toetsing gebeurt in de praktijk en de scholing wordt tweejaarlijks herhaald. De eerste transfusie gebeurt altijd samen met een ervaren collega. Alle betrokken thuiszorgorganisaties krijgen elk jaar een audit.

Transfusies gebeuren met zowel erytrocyten als trombocyten en bij uitzondering met plasma. De behandelend specialist selecteert de patiënten die voor thuistransfusie in aanmerking komen. Dat gebeurt altijd in samenspraak met de patiënt. Van Keulen: ‘Voorheen gebeurde het vooral op wens van de patiënt. Maar nu gebeurt het, in ieder geval in Bravis, ook vanuit de visie van het ziekenhuis om meer thuis te behandelen als dat mogelijk is. Daarvoor hebben we strikte in- en exclusiecriteria opgesteld. Bijvoorbeeld dat de patiënt eerst een veilige transfusie moet hebben gehad in het ziekenhuis. Dat is ook een van de criteria in de richtlijn voor bloedtransfusie. De patiënt moet daarnaast chronisch transfusiebehoeftig zijn.’

Meerwaarde

De thuistransfusies worden regelmatig geëvalueerd. Ook de kosten worden bekeken. Maar het is lastig om exact in kaart te brengen wat precies de kosten en de eventuele besparingen zijn, legt Van Keulen uit. ‘Zo kan een verpleegkundige in het ziekenhuis een transfusie starten en intussen handelingen doen bij andere patiënten. In de thuissituatie zit de transfusiemedewerker gedurende de gehele transfusie bij de patiënt. Je kunt de omstandigheden dus niet rechtstreeks vergelijken.’

Via evaluatieformulieren wordt ook aan patiënten gevraagd wat zij vinden van de thuistransfusies. De vragen gaan onder andere over de communicatie en voorlichting rond de transfusies, het contact met de thuiszorgmedewerkers en de waarde ten opzichte van transfusie in het ziekenhuis. De scores komen gemiddeld op 8,5 à 9 op een schaal van 10, schat Haneveer. ‘De service wordt dus erg gewaardeerd. Vrijwel alle patiënten ervaren de meerwaarde ervan. Zij kunnen in hun eigen omgeving blijven en hoeven niet meer op pad met eventueel een naaste om hen te begeleiden.’